Energieneutraal bouwen

Vanuit mijn werk als adviseur duurzaamheid en bouwfysica ben ik betrokken bij heel wat tenders. Voor kantoorgebouwen, voor woningen of voor combinaties van uitgaansgelegenheid, wonen en werken. In alle gevallen legt de gemeente bepaalde wensen en randvoorwaarden op. Niet voldoen aan de wensen van de gemeente is toegestaan, maar wil je enige kans hebben om de tender te winnen, dan doe je er verstandig aan minimaal iets vergelijkbaars of beters te bieden. En wat dan opvalt: alle gemeenten vragen energieneutrale projecten. Het is zelfs zo dat met een energieneutraal voorstel je jezelf niet zal onderscheiden. Bied je minder, dan maak je geen kans om te winnen. Maar probeer je jezelf op de borst te kloppen met een energieneutraal plan, dan zal de gemeente je vragen waar de rest van je voorstel blijft.

Het lijkt erop dat gemeenten beter in de gaten hebben dan veel bouwpartijen welke transitie aanstaande is en welke rol het Bouwbesluit hierin speelt. Er is veel discussie in de markt over het besluit van de overheid om de gebouwde omgeving van het gas af te halen. Tegelijkertijd wordt de EPC vervangen voor BENG-eisen, die weer hun eigen leercurve met zich meebrengen. Maar wat nog wel eens wordt vergeten, is dat het Bouwbesluit een ondergrens aangeeft. Slechter dan dit is verboden, soms zelfs strafbaar. Heel Europa is op weg naar een energieneutrale gebouwde omgeving, maar Nederland sukkelt schoorvoetend achter de rest van de Europese landen aan, onderwijl onszelf wijsmakend dat we zo goed bezig zijn.

Onzin natuurlijk, het kan allemaal veel beter. Gelukkig is er al een heel aantal partijen die dit weten en ook werkelijk uitvoeren. En in tegenstelling tot waar velen bang voor zijn, hoeft dit ook niet extra veel geld te kosten. Wat wel nodig is, is dat beter en integraler over oplossingen wordt nagedacht. Een goed geïsoleerde en kierdichte schil, rekening houden met locatie en oriëntatie, en afstemming met installatietechnische oplossingen. Wordt hiermee ontworpen en is het streven om een goed gebouw neer te zetten, dan is het Bouwbesluit helemaal geen issue meer.

Voor sommige partijen zal dit betekenen dat ze nieuwe paden moeten bewandelen. Het standaard hr-keteltje dat altijd een onbeperkte stroom aan warmte kon leveren mag niet meer. Nu zal ineens nagedacht moeten worden over de meest optimale oplossing. Voor de een betekent dit misschien het uitdenken van een totaalconcept met isolatie, warmtepomp en buffervat. Voor een ander opnieuw leren wat er op de markt te krijgen is, met bijscholing, praten met verschillende leveranciers en fabrikanten, resulterend in een nieuw pakket van diensten dat wordt aangeboden. Op de oude voet doorgaan is in ieder geval niet meer aan de orde. De aankomende BENG-eisen forceren een systeemdenken waarbij niet meer los gestapeld kan worden met maatregelen, maar integraal moet worden nagedacht over de relatie tussen isoleren, gebruiken en opwekken.

Dat hoeft helemaal niet vervelend te zijn. Ik heb met veel plezier mijn eigen woning ontworpen en gerealiseerd – gasloos uiteraard – waarbij ik verschrikkelijk veel heb geleerd in het proces van ontwikkelen en uitvoeren. Comfortwensen stonden aan de basis van de prestatie-eisen voor het ontwerp. De Bouwbesluit-check was daardoor slechts een formaliteit, en het resultaat een heerlijk comfortabele, gezonde en energieleverende woning.
Voor alle nieuwbouw wat mij betreft een uitgangspunt, geen streven. En ik ben vast niet de enige die er zo over denkt. Toch?

dr. ir. B.L.H. (Bas) Hasselaar
Adviseur Bouwfysica en Duurzaamheid